سونیتا سراب‌پور: سامانه «یاتا» سرویسی که امکان خرید کاربران داخل ایرانی از فروشگاه‌های آنلاین معروف دنیا مانند eBay را فراهم کرده بود، مدتی است که از کار افتاده است. اگر تصمیم به خرید از این سایت را گرفته باشید حالا تنها با این پیام روبه رو می‌شوید که این سایت فعلا امکان ارائه سرویس به کاربرانش را ندارد. سامانه یاتا که از آن به‌عنوان، اپراتور هوشمند شرکت پست نیز یاد می‌شود 19 مهرماه سال 94 در یک برنامه ویژه از سوی وزیر ارتباطات همراه با کارمندان و مدیران شرکت پست، مدیران و سرمایه‌گذاران سایت «یاتا» در سالن اصلی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات افتتاح شد. اما آن‌طور که خبرها می‌گویند، این سایت تنها سه ماه به فعالیت خود ادامه داده و خدماتش در اخرین روزهای دی ماه سال 94 از دسترس خارج شده است. براساس گفته مدیران شرکت پست، اختلاف‌های داخلی بین مسوولان شرکت یاتا عامل اصلی خارج شدن خدمات این سامانه از دسترس کاربران است. هرچند شرکت پست اعلام کرده با تغییراتی در قرارداد خود با سرمایه‌گذاران و مسوولان طرح راه‌اندازی «یاتا» این مشکلات را حل و این سامانه فروش آنلاین به زودی کار خود را از سر می‌گیرد.
هیاهو برای هیچ
یکی از اتفاق‌هایی که در اواسط سال گذشته خبر ساز شد، شروع به کار سامانه‌ای بود که خرید ایرانیان داخل کشور را از سرویس‌های آنلاین خرید و فروش معروف دنیا مانند eBay و آمازون فراهم می‌کرد. امکان خريد کاربران داخل کشور از اين دو فروشگاه بزرگ دنيا در روزها گرم تابستان مطرح و تا چند ماه نیز تنها در حد یک خبر باقی ماند. اما در مهر ماه سال 94 وزارت ارتباطات در سالن اصلی خود در یک جشن ویژه به مناسبت رو جهانی پست، از سامانه‌ای به نام «یاتا» پرده‌برداری و اعلام کرد که این سامانه از این پس امکان خرید کاربران داخل کشور از فروشگاه آنلاین eBay را فراهم می‌کند و به مرور زمان امکان خرید کاربران ایرانی داخل کشور به کمک این سامانه از سایت‌های جهانی دیگری مانند آمازون، علی بابا و… نیز فراهم می‌شود. انتشار این خبر باعث خوشحالی بسیاری از کاربران ایرانی در کشور شد؛ چراکه آنها نیز می‌توانستند از این پس به راحتی و بدون دور زدن تحریم‌های بین‌المللی اقدام به خرید از بزرگ‌ترین سرویس‌های تجارت الکترونیک جهان کنند. هرچند در این بین اما و اگرهایی نیز درخصوص نحوه خرید، هزینه ارسال و تعرفه‌های گمرکی، شرایط برگشت در صورت ناراضی بودن و… هم مطرح بود با این حال شرکت پست و وزارت ارتباطات با اعلام اینکه تمام تمهیدات لازم برای این نوع خرید در کشور در نظر گرفته شده امیدوار بودند با شروع به کار «یاتا» چرخ تجارت الکترونیک در کشور رونق سریع‌تری بگیرد. همزمان با اما و اگرهای بسیار درخصوص نوع فعالیت یاتا و سرویسی که قرار است کاربران از طریق این سامانه دریافت کنند، چند روز پس از رونمایی رسمی از سرویس، حساب کاربری eBay در توییتر، هرگونه همکاری‌اش با ایران را تکذيب و اعلام کرد «هر چند تحريم‌ها ممکن است از برخي کشورها برداشته شود، اما ريسک آنقدر هست که اجازه ندهيم خريد از eBay صورت گيرد.» اما مسوولان شرکت پست در آن زمان اين تکذيب سايت eBay را به مسائل بين‌المللي و محدوديت هاي ايجاد شده به خاطر تحريم‌ها ارتباط دادند و اعلام کردند که تا چند وقت ديگر با برداشته شدن رسمي تحريم‌ها باب اين روابط تجاري بدون هيچ مشکلي گشوده خواهد شد. اما حالا یاتا بعد از گذشت ماه‌ها از رونمایی‌اش و بعد از پشت سر گذاشتن اما و اگرهای بسیار درخصوص همکاری رسمی‌اش با سرویس‌هایی مانند eBay و آمازون با یک مشکل داخلی مواجه شده، مشکلی که این سایت را تا پای غیرفعال شدن نیز کشانده است.
مشکلات درون شرکتی، عامل توقف یاتا
آن‌طور که مدیران شرکت پست پیش از این اعلام کرده بوند، «یاتا» اپراتور هوشمند پستی و یکی از پیمانکاران خصوصی شرکت پست ایران است که در یک قرار داد امکان خرید مستقیم ایرانیان از فروشگاه‌های آنلاین دنیا را فراهم می‌کند. همچنین براساس آنچه مسوولان سامانه یاتا ادعا می‌کردند، یاتا تنها یک سایت برای خرید کاربران داخل کشور از فروشگاه‌های آنلاین معروف دنیا نیست. بلکه یاتا، قرار بود یک محیط امن برای تعاملات اجتماعی – تجاری و فرهنگی بین کاربران ایرانی و خارجی در سراسر دنیا باشد. با تمام تبلیغات گسترده و اظهارات خوش‌بینانه مدیران پست و مسوولان یاتا درخصوص کارهایی که قرار است این اپراتور هوشمند پستی انجام دهد، اما سامانه بعد از رونمایی رسمی‌اش توسط وزارت ارتباطات در مهر ماه سال 94 تنها در مدت زمان کوتاهی توانست به فعالیت خود ادامه دهد و در نهایت در اواخر دی ماه سال گذشته به‌صورت موقت به فعالیتش پایان داد. شهرام حی شاد، مدیر کل ایجاد وتوسعه سرویس‌های نوین شرکت پست، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در این خصوص می‌گوید:«مشکلات درونی در این شرکت خصوصی و طرف قرارداد با شرکت پست باعث شده فعلا این سامانه به شکل موقت از دسترس خارج و خدماتی در اختیار کاربران خود نگذارد.» حی شاد با اعلام اینکه پیش آمدن این مشکلات به درخواست‌هایی برای تغییر مدیران «یاتا» باز می‌گشت، افزود: «پیش آمدن چنین مشکلات دلیل خاصی نداشته و شرکت پست نیز در این مشکلات دخیل نبوده است.» براساس اظهارات وی این سامانه بعد از تغییرات مد نظر سهامدارانش و همچنین دریافت نماد اعتماد، تا ده روز دیگر فعالیتش را مجددا آغاز خواهد کرد.
در حالی که مدیر کل ایجاد و توسعه سرویس‌های نوین شرکت پست امیدوار است در چند هفته آینده «یاتا» کارش را آغاز کند، اما برخی از سهامداران این سامانه چندان امیدوار به فعالیت سریع آن نیستند. فرزانه دانشمند، مدیرعامل و عضو هیات مدیره اپراتور هوشمند پستی (یاتا) که حالا از این سمت خود کناره‌گیری کرده است در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، درخواست سرمایه‌گذاران در پروژه یاتا برای به دست گرفتن مدیریت را عامل توقف فعالیت این سرویس عنوان می‌کند. او در این خصوص می‌گوید:« ما ایده ارائه خدمات نوین پستی را از طریق یک شرکت دانش بنیان در سال ۱۳۸۸ در پارک فناوری فارس به ثبت رساندیم در نهایت برای رشد این پروژه با یک شرکت سرمایه گذار وارد مذاکره شدیم. در این راستا برای گسترده کردن فعالیت خود شرکتی به نام «یاتا» را ثبت و راه‌اندازی کردیم. این شرکت در واقع توسط بخش خصوصی راه‌اندازی شده و 33 درصد سهام آن در اختیار صاحبان ایده است و 67 درصد آن در اختیار سرمایه‌گذاران پروژه است.» وی در ادامه می‌افزاید: «در سال 94 تصمیم گرفته شد که این سامانه را با همکاری یکدیگر توسعه دهیم ولی از آنجا که ما صاحب ایده بودیم و شرایط تجارت در این بازار را نیز می‌دانستیم، کارهای مدیریتی را انجام می‌دهیم. در نهایت نیز از زمان شروع به کار رسمی یاتا، تا اواخر دی‌ماه این سامانه توانست 500 سبد خرید را به دست کاربرانش برساند، اما در نهایت به خاطر درخواست سرمایه‌گذار برای مدیریت رسمی روی این سامانه، فعالیت یاتا از اول بهمن ماه تا کنون متوقف شد.» دانشمند در پاسخ به چرایی این درخواست اعلام کرد که در حال حاضر، تمایلی به ارائه اطلاعات بیشتر در این خصوص ندارد و در یک زمان مناسب در این خصوص اطلاع‌رسانی خواهد کرد. او تنها به این نکته اشاره می‌کند که خواست شرکت او به‌عنوان صاحب ایده «یاتا» به هیچ وجه متوقف شدن فعالیت این سامانه نبوده است، اما در مراحل کار شرایط به گونه‌ای رقم خورده که شرکت پویان حاضر به واگذاری 33 درصد از سهام خود نیز هست.دانشمند در پاسخ به این سوال که آیا مذاکره‌ای با طرف‌های قرارداد خود یعنی شرکت دریجه و شرکت پست داشته‌اند یا نه و اینکه سامانه چه زمانی مجددا شروع به کار می‌کند، می‌گوید:« اینکه مذاکره‌ای در این خصوص شده یا نه را نمی‌توانم اعلام کنم، اما درخصوص شروع به کار مجدد یاتا، باید طرف سرمایه‌گذار اقدام به تحویل سامانه از ما را شروع کند که تا کنون هیچ درخواستی برای تحویل کارها از سوی آنها به شرکت پویان تحویل داده نشده است.
پست: مشکلات حل شده است
در مقابل اما و اگرها درخصوص فعالیت مجدد سامانه یاتا، مدیرعامل شرکت پست روز گذشته در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اعلام کرد که این شرکت به‌عنوان یکی از طرف‌های قرارداد با تصویب یک مصوبه جدید مشکلات بین صاحب ایده و سرمایه‌گذار یاتا را حل کرده است. حسین مهری در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «پروژه «یاتا» طبق یک قرار داد سه جانبه بین یک شرکت دانش‌بنیان، یک سرمایه‌گذار و خود شرکت پست، شروع شد اما چند ماه پس از جدی شدن فعالیت این سامانه چند مشکل کوچک بین سرمایه گذار و شرکت دانش بنیان باعث شد فعالیت «یاتا» متوقف شود.» او با اعلام اینکه این مشکل برسر مسائل نقدینگی، تامین تجهیزات و… بوده است تصریح می‌کند که حالا این مشکل براساس یک مصوبه که روز گذشته در هیات مدیره شرکت پست به تصویب رسیده، حل شده است. او در توضیح این مصوبه می‌افزاید: «در این مصوبه تجدید نظری درخصوص قرار داد ما با شرکت صاحب ایده یاتا و سرمایه گذار در نظر گرفته شده و سیاست‌گذاری‌هایی نیز برای برطرف شدن مشکلات داخلی این اپراتور هوشمند پیشنهاد شده است. همچنین با ابلاغ این مصوبه به دو شرکت طرف قرار داد پست از اول اردیبهشت ماه، فعالیت یاتا از سر گرفته خواهد شد.» مدیرعامل پست در پایان گفت: به‌زودی اطلاعات جدیدتری در مورد این سرویس دراختیار مردم قرار می‌گیرد.
منبع: دنیای اقتصاد
